پیام خوزستان - زومیت / ماهواره نیسار که محصول مشترک ناسا و آژانس فضایی هند است، برای نظارت بر تغییرات کوچک در سرتاسر خشکی‌ها و مناطق قطبی زمین به‌کار خواهد رفت.
ماهواره راداری جدیدی که روز چهارشنبه با موفقیت به فضا پرتاب شد، قرار است کوچک‌ترین تغییرات سطح زمین و یخ‌های قطبی را با دقتی در حد یک سانتی‌متر ردیابی کند. این مأموریت مشترک بین ناسا و آژانس فضایی هند (ISRO) نتیجه‌ی بیش از یک دهه همکاری علمی است.
ماهواره رادار دهانه ترکیبی ناسا-ایسرو یا به اختصار نیسار (NISAR)، چهارشنبه در ساعت 15:40 به وقت ایران از پایگاه فضایی ساتیش داوان در ساحل جنوب‌شرقی هند به فضا رفت. نیسار حدود 20 دقیقه بعد وارد مداری قطبی شد که در ارتفاع حدود 745 کیلومتری از سطح زمین قرار دارد و از نزدیکی قطب‌های شمال و جنوب عبور می‌کند.
در مرکز کنترل مأموریت، پرتاب موفق با استقبال گسترده همراه بود. هزاران دانش‌آموز در سالن بازدیدکنندگان حضور داشتند و ده‌ها هزار نفر نیز پرتاب را به‌صورت آنلاین تماشا کردند. وی. نارایانان، مدیر ایسرو، پس از پرتاب گفت: «این موفقیت نشان‌دهنده‌ی همکاری بین‌المللی واقعی بین دو کشور فضایی است.»
کیسی سوایلز، قائم‌مقام ناسا نیز افزود: «این مأموریت بی‌نظیر در حوزه‌ی علوم زمین، توانایی‌های مشترک دو کشور را به جهان نشان می‌دهد.»
ناسا، نیسار را پیشرفته‌ترین سامانه‌ی راداری که تاکنون پرتاب شده، توصیف می‌کند. این ماهواره با استفاده از فناوری رادار دهانه ترکیبی قادر است از میان ابرها و در هر شرایط آب‌وهوایی، حتی در شب، سطح زمین را رصد کند. پاول سیکویرا، استاد دانشگاه ماساچوست و سرپرست اکوسیستم‌های نیسار می‌گوید: «ما می‌توانیم سطح زمین را چه روز باشد چه شب، چه باران باشد چه آفتابی، ببینیم.»
هدف نیسار تشخیص تغییرات کوچک در سطح زمین است تا بدین وسیله هشدارهای زودهنگام درباره‌ی بلایای طبیعی مانند رانش زمین یا فوران آتشفشان صادر کند. این ماهواره همچنین با اندازه‌گیری دقیق یخچال‌ها و صفحات یخی، اطلاعات کلیدی درباره ذوب یا افزایش آن‌ها ارائه می‌دهد.
یکی از کاربردهای مهم دیگر نیسار، شناسایی مناطق سیل‌زده در شرایط نامساعد جوی است که می‌تواند به تیم‌های امدادی کمک کند. برای نمونه، داده‌های نیسار می‌توانست پس از زمین‌لرزه‌ی مهیب 8٫8 ریشتری اخیر در سواحل شرقی روسیه و سونامی اخیر متعاقب آن، مفید واقع شود.
بازار ![]()
سو اوون، معاون علمی آزمایشگاه پیشرانش جت ناسا با اشاره به زمین‌لرزه روسیه گفت: «این نوع رویدادها به ما یادآوری می‌کند که انوع اندازه‌گیری‌های نیسار تا چه حد مهم خواهد بود. این اندازه‌گیری‌ها به کمک می‌کنند تا بتوانیم محل وقوع بلایای طبیعی را پیش‌بینی و همچنین خسارات پس از زمین‌لرزه‌ها و سونامی‌ها را ارزیابی کنیم.»
در 90 روز ابتدایی، فرآیند راه‌اندازی کامل فضاپیما شامل بازشدن آنتن مشبک طلایی 12 متری (شبیه یک چتر بزرگ ساحلی)، آزمایش ابزارها و آغاز رصدهای اولیه انجام خواهد بود. مدت مأموریت اصلی نیسار سه سال تعیین شده؛ اما در صورت ادامه عملکرد مناسب، این فضاپیما سوخت کافی برای چند سال دیگر را نیز دارد.
فناوری رادار دهانه ترکیبی که از طریق ارسال و دریافت چندین پالس راداری، یک آنتن بسیار بزرگ‌تر را شبیه‌سازی می‌کند، از دهه‌ها پیش در فضا مورد استفاده بوده است. برای مثال، نسخه‌ای از این فناوری در سال 1994 در شاتل فضایی اندور به‌کار رفت و موفق به شناسایی بقایای شهری مدفون در شبه‌جزیره عربستان و آثار باستانی در مسیر جاده ابریشم در چین شد.
آنچه نیسار را متمایز می‌کند، پوشش گسترده و تکرارشونده آن است. این ماهواره تقریباً تمام سطح زمین را هر 12 روز دو بار اسکن خواهد کرد. چنین قابلیتی به دانشمندان امکان می‌دهد تا تغییرات جزئی مانند زمین‌لغزش‌های بسیار آهسته را شناسایی و مکان‌های دورافتاده و سکونت‌ناپذیر نظیر جنوبگان را رصد کنند.
اریک رینو، متخصص یخچال‌های طبیعی در آزمایشگاه پیشرانش جت ناسا می‌گوید: «برای نخستین‌بار کل قاره‌ی جنوبگان تحت پوشش نیسار قرار می‌گیرد. از آنجایی که این قاره بسیار وسیع است، انجام اندازه‌گیری‌های مختلف از آنجا برای گروه‌های زمینی تقریباً غیرممکن است.»
اطلاعات نیسار در مدل‌های اقلیمی استفاده می‌شوند تا بتوانیم تغییرات سطح دریا در سال‌ها و دهه‌های آینده را پیش‌بینی کنیم و برای حفاظت از جوامع انسانی آماده باشیم.
از دیگر کاربردهای نیسار، ردیابی رشد محصولات کشاورزی است. به‌گفته دکتر سیکویرا، ریزموج‌ها از آب بازتابیده می‌شوند؛ درنتیجه گیاهان سالم روشن‌تر ظاهر می‌شوند، در حالی که گیاهان خشک‌شده، شفافیت راداری بیشتری خواهند داشت.
فضاپیمای نیسار حدود 5٫5 متر طول و بیش از 2٫5 تن وزن دارد. دو پنل خورشیدی 5٫5 متری، انرژی موردنیاز آن را تأمین می‌کنند. این فضاپیما مجهز به دو سامانه راداری است: یکی ساخت ناسا با طول‌موج 10 اینچ و دیگری ساخت ایسرو با طول‌موج 4 اینچ. این دو طول‌موج امکان مشاهده‌ی جزئیات در مقیاس‌های مختلف از بوته‌ها و درختچه‌ها گرفته تا درختان بلند را فراهم می‌کنند.
داده‌هایی که نیسار تولید می‌کند، بسیار عظیم در حد چندین ترابایت در روز است. یکی از چالش‌های طراحی مأموریت، نحوه‌ی ارسال این حجم از اطلاعات به زمین و پردازش مؤثر آن بود. به گفته جرالد بادن، دانشمند مسئول پروژه: «حجم عظیم داده‌های نیسار موجب شد ناسا به سمت مدیریت داده در فضای ابری حرکت کند.»
ایده مأموریتی مانند نیسار از پیشنهادهایی سرچشمه می‌گیرد که در گزارش‌های ده‌ساله‌ی دانشمندان علوم زمین ارائه می‌شود. ناسا برای تأمین هزینه و منابع، در سال 2014 با هند به توافق رسید. طبق اعلام ناسا، سهم این سازمان از هزینه مأموریت 1٫2 میلیارد دلار بوده و مشارکت مالی ایسرو نیز در همین حدود برآورد می‌شود.
همکاری‌های فضایی آمریکا و هند در سال‌های اخیر افزایش یافته است. به‌تازگی، فضانوردی هندی به نام شوبهانشو شوکلا در مأموریت خصوصی اکسیوم 4 به ایستگاه فضایی بین‌المللی سفر کرد و 18 روز در مدار زمین اقامت داشت. اگرچه همکاری بزرگی مانند نیسار تاکنون تکرار نشده، مقام‌های دو کشور بارها بر لزوم تداوم این همکاری‌ها تأکید کرده‌اند.