بزرگنمايي:

پیام خوزستان - وزارت نفت دولت سیزدهم قرارداد 20 میلیارد دلاری سکوهای فشارافزایی گاز پارس جنوبی را با شرکت‌های داخلی امضا کرد، در حالی که در فشارافزایی پارس جنوبی دقیقه 90 را رد کرده‌ایم و بهتر است با مردم صریح و شفاف صحبت کنیم که با توجه به سال‌ها تأخیر در اجرای این طرح ملی، اجرا نشدن این طرح می‌تواند چه وضعی را برای ما ایجاد کند، زیرا پارس جنوبی بیش از 70 درصد گاز کشور و 50 درصد کل انرژی مصرفی کشور را تأمین می‌کند.

به گزارش شانا، وزارت نفت دولت سیزدهم قرارداد 20 میلیارد دلاری برای ساخت، نصب و راه‌اندازی سکوهای فشارافزایی گاز پارس جنوبی را با شرکت‌های داخلی امضا کرد تا چراغ نخست را برای جلوگیری از بحران گازی در کشور طی دهه‌های آینده روشن کرده باشد، تفاوت دولت‌ها در رویکرد آنهاست؛ با این رویکرد دولت سیزدهم مذاکرات هشت ساله فشارافزایی به نتیجه رسید.
با توجه به افت تولید گاز مخازن گازی شاید آیندگان بیشتر از ما قدر این قرارداد را بدانند. بر اساس این قرارداد قرار است 14 سکوی فشارافزای گاز برای فازهای پارس جنوبی تعریف، ساخته، نصب و راه‌اندازی شود.
سکوهای فشارافزا با ظرفیت 2 میلیارد فوت‌مکعب قابلیت فشارافزایی به میزان 90 بار دارند. هدف ایران این است که سکوی فشارافزا را در یاردهای ساحلی خود بسازد، اما از آنجا که این سکو حدود 20 هزار تن وزن خواهد داشت و در ایران سابقه و تجربه مهندسی تفصیلی، ساخت و نصب سکو با وزن بیش از 7 هزار تن وجود ندارد، بنابراین باید زیرساخت‎های موجود را در کشور ارتقا دهیم.
طراحی پیچیده، ضرورت چیدمان درست تجهیزات، رعایت مسائل ایمنی و امور عملیاتی از ویژگی‎های این سکوی فشارافزا به‌شمار می‌آید. برای نصب این سکو باید از روش فلوت اور (Float Over) استفاده شود که فناوری آن در ایران موجود نیست. طراحی مفهومی و پایه سکوی تقویت فشار گاز در پارس جنوبی از سوی مشاور بین‌المللی انجام ‌شده تا به الگویی درست و دقیق برای بهره‌مندی ایران در فازهای پارس جنوبی بدل شود.
برداشت گاز از مخزن مشترک پارس جنوبی سالانه در حال افت است و باید به فکر نگهداشت تولید در بلوک‌های آن بود. تاکنون به‌طور سنتی از بلوک‌ها برداشت و انتظار زیادی برای کشور ایجاد شده است. اکنون حدود 70 درصد تولید گاز کشور از میدان مشترک پارس جنوبی تأمین می‌شود.
برای ساخت سکوی فشارافزا هم‌اکنون ایران یک طراحی بنیادی در دست دارد که یک شرکت فرانسوی قبل از بازگشت تحریم‌ها آن را انجام داد. انتظار می‌رود با این برنامه بتوان طراحی پایه را با یک شرکت داخلی یا خارجی دنبال کرد تا یک الگو برای کل فازهای پارس جنوبی پیاده شود.
هم‌اکنون برای پیشبرد طرح فشارافزایی، گزینه‌های مختلفی پیش‌بینی‌ شده است، اما به گفته محسن خجسته‌مهر، مدیرعامل شرکت ملی نفت ایران، همه مطالعات بین‌المللی در پروژه‌های مشابه بررسی و افزون بر آن اقتباسی از پروژه‌های بین‌المللی انجام شده، از این رو اجرای این پروژه در فراساحل اهمیت و درآمد بالاتری دارد و گزینه برتر است. افزون بر مهندسی روزمینی، الگوسازی مخزنی هم نشان داد این طرح در فراساحل باید اجرا شود.
هر سکوی فشارافزا امکان فشارافزایی یک میلیارد فوت‌مکعبی گاز را دارد و سکوهای مرزی به‌دلیل جلوگیری از مهاجرت گاز در اولویت فشارافزایی قرار دارند. در پارس جنوبی، 14 سکوی فشارافزایی تعریف شده است. هر سکو چهار کمپرسور 30 مگاوات نیاز دارد و هرچقدر امکان تأمین ساخت داخل وجود داشته باشد، از پیمانکاران و سازندگان ایرانی استفاده خواهیم کرد. وزن سکوهای پیش‌بینی‌شده به‌گونه‌ای است که امکان ساخت در داخل کشور وجود داشته باشد.
فشار چاه‌های موجود در سکوهای میدان گازی پارس جنوبی برای اینکه یک میلیارد فوت‌مکعب گاز به خشکی منتقل کنند به‌صورت متعارف باید120 بار باشد، حالا اگر این 120 بار به 100 بار کاهش یابد به‌راحتی نمی‌توان یک میلیارد فوت‌مکعب گاز به خشکی منتقل کرد و اگر این بار به 90 برسد تنها می‌توان 700 میلیون فوت‌مکعب گاز را به خشکی منتقل کرد، به همین صورت افت تولید خواهیم داشت، یعنی به مرور زمان که فشار سرچاهی افت می‌کند تولید، متناسب با آن کاهش می‌یابد. اینجا نقش سکوی فشارافزا مشخص می‌شود.
با نصب این سکوها جلو افت تولید گرفته خواهد شد. در نبود این سکوها فعلاً باید افت فشار و تولید را که به‌تدریج اتفاق می‌افتد، با حفاری‌های جدید و عملیات تعمیراتی چاه‌های موجود تحمل کرد. هم‌اکنون برخی کارها از جمله اسیدکاری چاه‌های پارس جنوبی آغاز شده است. هر ساله اسیدکاری 10 تا 11 حلقه چاه و تولید با مشبک‌کاری لایه‌ها و اسیدکاری آن انجام می‌شود. وانگهی حفاری 35 حلقه چاه درون‌میدانی در میدان مشترک پارس جنوبی با هدف افزایش بهره‌وری و نگهداشت تولید گاز، به‌زودی آغاز خواهد شد.
تا فشار 30 بار تولید ادامه دارد
بر اساس برنامه‌ریزی‌های شرکت ملی نفت ایران در میدان گازی پارس جنوبی تولید تا فشار 30 بار نیز ادامه خواهد داشت، یعنی حتی اگر فشار گاز که هم‌اکنون 120 بار برای هر یک میلیارد فوت‌مکعب در پارس جنوبی است، به 30 هم برسد باید همچنان از این میدان برداشت شود و تأسیسات پارس جنوبی سرپا بماند. به‌طور میانگین در هر سکو سالانه حدود هفت بار افت فشار داریم.
با احتساب قیمت 10 سنت برای هر مترمکعب گاز و 50 دلار برای هر بشکه میعانات گازی روزانه 5 میلیون دلار ارزش تولیدات از هر فاز میدان گازی پارس جنوبی است، یعنی ارزش روزانه محصولات 26 فاز پارس جنوبی که هم‌اکنون در مدار تولید است، به 130 میلیون دلار می‌رسد.
این مسئله به حدی جدی است که بارها کارشناسان نسبت به افت فشار مخزن پارس جنوبی هشدار دادند تا آنجا که مرکز پژوهش‌های مجلس هم در گزارشی با عنوان «مسائل راهبردی بخش انرژی در سند هفتم توسعه - ذخیره‌سازی گاز» به وضع نامطلوب تراز گاز کشور پرداخت و پیش‌بینی کرد در صورت ادامه روند کنونی، حداکثر اختلاف مصرف گاز در فصل گرم و سرد در سال‌های 1410 و 1420 به‌ترتیب به 453 و 579 میلیون مترمکعب در روز می‌رسد که تأمین گاز در فصل سرد سال را با چالش جدی روبه‌رو می‌کند.
بر اساس گزارش مرکز پژوهش‌های مجلس، سال 1420 احتمالاً میزان کل عرضه گاز طبیعی به 898.7 میلیون مترمکعب در روز برسد، این در حالی است که مصرف همه بخش‌ها برابر با 1410.8 میلیون مترمکعب در رو خواهد بود، در نتیجه روزانه 512 میلیون مترمکعب کمبود گاز خواهیم داشت.
همزمان با انتشار گزارش مرکز پژوهش‌های مجلس، نگرانی‌ها درباره افت فشار بزرگ‌ترین میدان گازی کشور یعنی پارس جنوبی شدت گرفته است که به گفته جواد اوجی، وزیر نفت حداقل 80 میلیارد دلار سرمایه نیاز است تا تولید گاز در کشور 50 درصد افزایش یابد.
در اهمیت سرمایه‌گذاری زودهنگام در تقویت افت فشار گاز پارس جنوبی، همین بس که احمد مرتضایی، رئیس کمیته انرژی مجمع تشخیص مصلحت نظام، مسئله افت فشار میدان پارس جنوبی را از مهم‌ترین چالش‌های حوزه انرژی قلمداد کرد و توضیح داد: افت فشار میدان پارس جنوبی سبب کاهش ورودی به پالایشگاه‌ها و سرانجام کاهش تولید بنزین می‌شود، بنابراین متناسب با افت فشار گاز در میدان پارس جنوبی، با افت تولید میعانات گازی هم روبه‌رو می‌شویم بنابراین اگر برای این چالش چاره‌اندیشی نشود باید هزینه سرسام‌آوری برای واردات برق، گاز و بنزین صرف شود.
اوایل امسال قرارداد مطالعاتی مهندسی پایه و پایه پیشرفته طرح عظیم فشارافزایی در میدان مشترک پارس جنوبی میان شرکت نفت و گاز پارس به‌عنوان متولی توسعه این میدان و شرکت نارگان به‌عنوان پیمانکار امضا شد، به‌تازگی قراردادهای اجرایی طرح ملی فشارافزایی میدان مشترک گازی پارس جنوبی به‌عنوان مهم‌ترین و راهبردی‌ترین طرح وزارت نفت و شرکت ملی نفت ایران امضا شدند.
بر اساس این قراردادها، طرح ملی فشارافزایی میدان مشترک پارس جنوبی با سرمایه‌گذاری 20 میلیارد دلاری و با هدف افزایش برداشت 90 تریلیون فوت‌مکعب گاز و 2 میلیارد بشکه میعانات گازی اجرا خواهد شد و درآمدزایی 900 میلیارد دلاری برای کشور به‌دنبال دارد.
پیمانکاران اصلی در اجرای طرح ملی فشارافزایی میدان مشترک پارس جنوبی، شامل شرکت‌های پتروپارس، اویک، قرارگاه سازندگی خاتم‌الانبیا (ص) و مپنا و پیمانکار مهندسی مفهومی، پایه مقدماتی و پیشرفته، یک شرکت مشاور ایرانی هستند که این قرارداد را امضا کردند.
بر اساس این قرارداد پیمانکاران بررسی و صحه‌گذاری مدارک مهندسی پایه مقدماتی و پیشرفته و ارائه دیدگاه‌های اصلاحی را انجام خواهند داد. همکاری با کارفرما برای نهایی‌سازی برنامه اجرای طرح، سفارش‌گذاری اقلام دیرتحویل، تهیه راهبرد واگذاری پیمان‌های فرعی در قالب قراردادهای ئی‌پی‌سی، مذاکره و ایجاد مشارکت بین یاردهای سکوساز داخلی و بین‌المللی برای ساخت سکوهای فشارافزایی در خلیج فارس و انجام اقدام‌های لازم برای آغاز قراردادهای ژئوتکنیک و ژئوفیزیک از جمله شرح کار پیمانکاران این قرارداد خواهد بود. این قرارداد در حالی امضا می‌شود که قطر نیز در بخش جنوبی این میدان مشترک در حال احداث سکوهای فشارافزایی است.
در فشارافزایی پارس جنوبی ما دقیقه 90 را رد کرده‌ایم و بهتر است با مردم صریح و شفاف صحبت کنیم که سال‌ها تأخیر در اجرای این طرح ملی می‌تواند چه وضعی را برای ما ایجاد کند، زیرا پارس جنوبی بیش از 70 درصد گاز کشور و 50 درصد کل انرژی مصرفی کشور را تأمین می‌کند. با توجه ‌به افت فشار و تولید تخمین زده می‌شود که از سال 1404 حداقل سالی یک‌ فاز از پارس جنوبی را از دست بدهیم و تا سال 1420 در خوش‌بینانه‌ترین حالت تولید این میدان از 700 میلیون مترمکعب در روز به حدود 400 میلیون مترمکعب برسد.
برآورد بدبینانه نیز نشان می‌دهد در سال 1410 باید 30 میلیارد دلار هزینه صرف واردات سوخت مایع و سوخت جایگزین شود که معادل 5 میلیون بشکه نفت است و این مقدار تا سال 1420 به 50 میلیارد دلار می‌رسد.
متأسفانه با خروج آمریکا از برجام و جبران نشدن تعهدات برجامی از یک سو و چشم امید داشتن برخی‌ها در صنعت نفت به انجام تعهدها ازسوی غربی‌ها، این صنعت را هم‌اکنون با چالش‌های زیادی همچون ناترازی 240 میلیون مترمکعبی گاز روبه‌رو کرده است.
حل مشکل کاهش فشار در چاه‌های پارس جنوبی در اولویت دولت سیزدهم
کاهش فشار طبیعی گاز و به‌تبع آن افت تولید در میدان گازی پارس جنوبی یکی از چالش‌های مطرح و هشدار داده‌شده کارشناسان است که به‌زعم آنان در صورت رخ دادن، با یکی از جدی‌ترین بحران‌های کشور روبه‌رو خواهیم شد؛ موضوعی که حل آن در وزارت نفت دولت سیزدهم در اولویت قرار گرفته است.
زمزمه‌های ناترازی گاز فراگیر شده بود که سخن از افت فشار گاز در میدان پارس جنوبی به‌عنوان هشدار از زبان کارشناسان به گوش رسید؛ میدانی مشترک با کشور همسایه که رقابت تنگاتنگی در برداشت با کشورمان دارد. میدانی که نقش 75 درصدی و تعیین‌کننده‌ای در تأمین و پالایش گاز کشور به‌عهده دارد و افت فشار در آن به‌منزله استخراج نادرست و ته‌نشین شدن میعانات، ازکارافتادن فازها در سال‌های آینده و سرانجام به‌ وقوع‌ پیوستن بحرانی اجتماعی، اقتصادی و سیاسی خواهد بود.
با روی کار آمدن دولت سیزدهم با شعار مردمی ‌بودن، پیشگیری از بحران انرژی در اولویت قرار گرفت و وزارت نفت بر آن شد با تکیه ‌بر توان داخلی و بدون توجه به مدعیان غربی که به هر بهانه‌ای صحنه عمل را ترک می‌کنند، اقدام به برنامه‌ریزی، جذب سرمایه و سپردن کار به کاردان در حوزه تقویت فشار گاز پارس جنوبی کند.
هرچند رسیدن به فشارافزایی نیاز به فناوری و تجهیزات کمپرسور و غیره دارد، اما دولت سیزدهم ناامید نشد و با اعتماد به شرکت‌های ایرانی و مجموعه‌هایی که پیش‌تر توانمندی‌های خود را اثبات کرده‌اند، به آنها فرصت عمل داد.
تا آنجا که به گفته محسن خجسته‌مهر معاون وزیر نفت، برای تداوم تولید گاز در پارس جنوبی برنامه‌های نگهداشت توان تولید، حفاری‌های چاه جدید و فشارافزایی در مرحله طراحی و مطالعات است که تولید دو کمپرسور در بخش خشکی با پیشرفت 84 درصد و بخش دریایی 30 درصد پیشرفت داشته است.
همزمان با اقدام‌های انجام‌شده برای فشارافزایی در میدان مشترک پارس جنوبی ایران به‌منظور جبران ناترازی داخلی گاز خود به‌دنبال اجرا طرح‌های ازدیاد برداشت گاز از این میدان است، از جمله این اقدام‌ها می‌توان به حفر 70 حلقه چاه برای نگهداشت تولید در پارس جنوبی و برگزاری مناقصه برای حفاری 15 حلقه چاه دیگر در این میدان و معرفی دو بسته 10 حلقه‌ای دیگر در آینده نزدیک و اسیدکاری 400 حلقه چاه در این میدان اشاره کرد.
جواد اصغری