چاپ

پیام خوزستان - گاسپار دروویل، افسر فرانسوی دوره فتحعلی‌شاه قاجار در مورد ایران می‌نویسد: در جهان عده‌ فرمانروایانى که به اندازه‌ پادشاهان ایران از اختیارات مطلق برخوردار باشند، بسیار اندک است. در ایران برخلاف ترکیه دیوانخانه‌ها، وزیران یا پاشاها وجود ندارند که باعث بدگمانى شاه شوند. غلامانِ شاه که در ردیف ینى‌چری‌هاى ترکیه هستند بدون آن‌که فتنه‌جو و اهل دسته‌بندى باشند، تکیه‌گاه محکمى براى تاج‌وتخت سلطنت محسوب مى‌شوند. البته وضع همیشه از این قرار نبوده است، زیرا زمانى قورچی‌ها در برابر مطلق‌العنانى پادشاه مقاومت مى‌ورزیدند و از آن جلوگیرى مى‌کردند، اما شاه عباس اول (صفوی) پس از جلوس بر اریکه‌ سلطنت به طرز غیرمحسوسى آن‌ها را تضعیف و نابود ساخت.
تمام مردم ایران به شاه تعلق دارند و شاه به هر طریقى که میل دارد، با آن‌ها رفتار مى‌کند. هر ایرانى به غلامى شاه مباهات مى‌کند، به‌طورى‌که عنوان قلى (برده) ضمیمه‌ اسم بسیارى از بزرگان است. پادشاه، همچنین مالک تمام ثروت‌هاى ایران است. گاه‌به‌گاه پادشاه از آن‌ها که ناراضى است، سلب مالکیت مى‌کند و اموالشان را به زیردستان خود مى‌بخشد.
از طرفی قانون اساسى ایران کاملاً رسا نیست و غالباً براى نظم اجتماعى مضر مى‌تواند باشد، زیرا مجازات‌هایى که براى گناهان بسیار زشت تعیین شده، آن‌چنان خفیف و بى‌اهمیت است که بیشتر به شوخى شباهت دارد. این مجازات‌ها بیش از آن‌که براى سلامت جامعه مفید باشند، صورت مُسکن دارند. هنگامى که شاه فرامینى صادر مى‌کند، وزرا آن‌ها را مستقیماً به حکام ابلاغ مى‌کنند بدون آن‌که هرگز مردم از موضوع آن آگاهى داشته باشند.
اما با این‌که در ایران مجلس سنا، مجلس شورا و شوراى قانون‌گذارى وجود ندارد، در مقام مقایسه با کشورهاى اروپایى با آن همه قوانین و مقررات و تصویب‌نامه‌ها، تعداد دزدان و جنایتکاران بسیار اندک است و مأمورین خدمات عمومى بدون خلافکارى و بى‌سروصدا وظایف خود را به‌خوبى انجام مى‌دهند. ایرانی‌ها همیشه دشنه یا خنجرى به همراه دارند ولى این فکر که شاید روزى آدمکشى در این کشور متداول شود، خطا است، زیرا غالباً دیده شده که مردم عادى درحالى‌که با هم مرافعه و حتى زدوخورد مى‌کنند، به سلاح خطرناکى که با خود دارند، توجهى نمى‌نمایند.
منبع: سفر در ایران، گاسپار دروویل، ترجمه منوچهر اعتمادمقدم، صفحه 181-182.