چاپ

پیام خوزستان - تشدید آلودگی هوا در شهرهای مختلف ایران، این روزها مرزهای نگرانی را پشت سرگذاشته است، برای نخستین بار در تهران شاهد تعطیلی یک هفته‌ای مدارس هستیم، سابقه سال‌های تلخ ابتدای دهه 90 و روزهایی که بنزین تولیدی پتروشیمی در باک خودروی شهروندان ایرانی سونامی بیماری‌های لاعلاج را دامن زده بود، سبب شد بار دیگر بنزین به عنوان متهم ردیف اول آلودگی هوا در محکمه افکار عمومی به دادگاه رسانه‌ها احضار شود.

به گزارش شانا، بنزین اگرچه طی یک ماه گذشته محور اصلی یک موج نابسامانی اجتماعی - امنیتی در ایران بوده است، اما اکنون نقش خود را به‌طور موقت به مولفه‌ای «متهم به تاثیر» در ابربحران آلودگی هوا تغییر داده است؛ هرچند اکنون به‌صورت بدیهی و به دلیل وجود مازاد بنزین تولیدی در کشور، از اساس ورود بنزینی که پتروشیمی‌ها قادر به تولیدش هستند، به شبکه بنزین توزیعی، فاقد منطق اقتصادی است، اما همین بحث‌ها سبب شد تا بار دیگر پرونده غبارگرفته سیاست توزیع بنزین پتروشیمی در شبکه مصرف در سال‌های ابتدای دهه 90 در افکار عمومی باز شود.
آخرین روز پاییز، وب‌سایت اینترنتی مردم‌سالاری گفت‌وگویی با فریبرز پناهی انجام داد، فردی که مدعی بود مبتکر تولید بنزین پاک از مجتمع‌های پتروشیمی بوده است، اما در سال‌های ابتدایی دهه 90 طرحش با نواقص بسیار و به‌صورت غلط اجرا شده بود. وی برای نخستین بار فاش کرد که طی اجرای اشتباه این طرح، نیمی از تولید سه مجتمع آروماتیک‌سازی (برزویه، بوعلی سینا و واحد آروماتیک بندرامام) به‌عنوان محصول پتروشیمی به بازار مصرف ارسال و نیمی دیگر به‌عنوان ریفورمیت (با همان مشخصات ناسالم) برای اختلاط با بنزین روانه پالایشگاه‌های کشور شد.
وی اما در میانه‌های مصاحبه‌اش کد دیگری هم داد، او چندبار یک نام را به زبان آورد ...جلیل سالاری از مدیران وقت شرکت ملی پالایش و پخش فرآورده‌های نفتی و یکی از مسئولان تامین بنزین شبکه ملی توزیع، پناهی با صراحت می‌گوید: آقای سالاری به عنوان مسئول ستاد افزایش تولید بنزین این طرح را به‌طور اشتباه اجرا کردند و خسارت جبران‌ناپذیری به محیط‌زیست و سلامت مردم وارد کردند و به شرایط کاملا متفاوت واحدهای سی‌سی‌آر (CCR) در پتروشیمی‌ها و پالایشگاه‌ها بهایی ندادند.
سالاری البته چندسالی است از مسئولیت‌های رسمی دولتی به دور است، اما موضوعی که آقای پناهی مدعی آن شده است، هم از نظر ادعای فنی بسیار حائز اهمیت بود و هم اینکه افکار عمومی با وجود گذشت قریب به هشت سال از آن روزهای سیاه، همچنان خاطره بدی از تنفس در هوای آلوده به بنزین پتروشیمی دارد. گفت‌وگوی نسبتا طولانی آقای پناهی یک نقطه کانونی دارد و آن هم «تفاوت تفسیر فنی» نسبت به ریفورمیت تولیدی در واحدهای پتروشیمی و پالایشگاهی است. او می‌گوید طبیعتا ریفورمیتی که در یک پتروشیمی تولید می‌شود، با ریفورمیتی که در یک پالایشگاه تولید می‌شود تفاوت دارد، به‌گونه‌ای که ماده تولیدی در مجتمع پتروشیمی حاوی موادی خطرناک بر سلامت عمومی است و مدیران وقت از جمله سالاری به دلیل عدم اعتقادشان به این تفاوت، ریفورمیت پتروشیمی‌ها را مستقیما روانه شبکه بنزین تولیدی کشور کرده‌اند.
کشف حقیقت داستان بنزین پتروشیمی‌ها
حالا دیگر زیرپوست کنجکاوی عمومی برای کشف حقیقت داستان بنزین پتروشیمی‌ها، یک دریچه به سوی شفافیت بیشتر در مسیر واکاوی دلایل رویدادهای تلخ سال‌های ابتدای دهه 90 باز شده است. ما برای کشف واقعیت پای صحبت‌های سالاری نشستیم، مردی که این روزها اگرچه مسئولیت دولتی ندارد، اما در نقد دولت بسیار فعال و پرکار است.
او در گفت‌وگو با نفتون صریحا با رد ادعای آقای پناهی مبنی بر تفاوت در خروجی واحدهای ریفورمیت پالایشگاه‌ها و پتروشیمی‌ها می‌گوید: دامنه خوراک و محصول خروجی واحدهای CCR در مجتمع‌های پتروشیمی و پالایشگاهی یکسان است، به همین دلیل ریفورمیت این دو با هم تفاوتی ندارد.
سالاری راهکاری هم پیش پای ما می‌گذارد و می‌گوید: از پتروشیمی نوری آنالیز ریفورمیت بگیرید و از پالایشگاه ستاره خلیج‌فارس هم بگیرید، خواهید دید که محصول این دو هیچ تفاوتی با هم ندارند.
مدیرعامل اسبق شرکت ملی پخش فرآورده‌های نفتی تاکید می‌کند: آقای پناهی در پالایشگاه کار نکرده است و به همین دلیل از این مسئله خبر ندارد.
از آقای سالاری پرسیدیم از سال 89 تا 92 به‌صورت میانگین چقدر از واحدهای پتروشیمی ریفورمیت می‌گرفتید؟ و پاسخ گرفتیم که حدود 4.5 میلیون لیتر از پتروشیمی نوری و حدودا زیر یک میلیون هم از بندرامام می‌گرفتیم، بعدا این ریفورمیت را به پالایشگاه می‌بردیم و مثلا در آبادان که ریفورمیت اکتان پایین بود می‌آوردیم آنجا اکتان را افزایش می‌دادیم.
آقای سالاری می‌گوید همان زمان‌ها هم خیلی افراد بودند که مغلطه می‌کردند، اما «ما می‌گفتیم ریفورمیت که ریفورمیت است، فرقی نمی‌کند.
مدیرعامل اسبق شرکت ملی پخش فرآورده‌های نفتی تصریح می‌کند با هر کسی که ادعایی در این زمینه دارد، حاضر به مناظره است.
پس از سخنان آقای سالاری، تنها راه‌حل ممکن برای درک درست ماجرا تحقیق پیرامون مشخصات فنی ریفورمیت‌های پالایشگاهی و پتروشیمی بود با پیگیری‌های فراوان سرانجام دو آنالیز فنی دقیق از ریفورمیت مجتمع پتروشیمی نوری و پالایشگاه ستاره خلیج‌فارس به دست آمد. این دو مجتمع همان واحدهایی هستند که آقای سالاری تاکید دارد مشخصات ریفورمیت آنها تفاوتی با هم ندارد. با بررسی اسناد فنی به اعداد عجیب و غریبی رسیدیم! برای نمونه در حالی که «بنزن» به‌عنوان یکی از مولفه‌های مهم تاثیرگذار در ترکیب ریفورمیت در پالایشگاه ستاره خلیج‌فارس در عدد 1.25 است این عدد در بنزنی که در ریفورمیت پتروشیمی نوری است حدود 10 برابر بیشتر و روی عدد 10.6 قرار دارد.
یا درباره آروماتیک که آن هم از اجزای بسیار مهم در کیفیت ریفورمیت و به‌صورت طبیعی از مولفه‌های مهم در کیفیت بنزین تولیدی است، دو واحد با یکدیگر تفاوت‌های عجیبی دارند. آروماتیک ریفورمیت پالایشگاه ستاره خلیج‌فارس حدود 63 درصد، اما آروماتیک پتروشیمی نوری 78 درصد است.
نورافکن بر روزهای سیاه سال 90
ما همچنین موفق شدیم یک آنالیز فنی مربوط به ریفورمیت دو واحد پتروشیمی را که در سال‌های 90 و 91 بخش اصلی راهکار بنزینی پتروشیمی بودند و آقای سالاری هم در مصاحبه‌شان به دریافت ریفورمیت از آنها اشاره کرده بود به دست آوریم. جداول نشان می‌دهد آروماتیک ریفورمیت هر دو واحد نوری (برزویه) و بندرامام روی اعداد 70 و 67 و بنزن ریفورمیت هر دو واحد هم روی عدد 10 بوده است، در حالی که بنزن یکی از خطرناک‌ترین مولفه‌ها در فرآورده‌های نفتی است و اساسا شاخص «بنزن» اصلی‌ترین عامل تعیین کیفیت بنزین است، به‌گونه‌ای که بنزین مرغوب باید بنزنی حوالی 0.5 درصد داشته باشد و ما در سال 90 با ریفورمیتی مواجه بودیم که 20 برابر حد مرغوبیت حاوی بنزن بوده است.
این جدول نورافکنی است بر روایت‌های متعدد و گاه افتخارآمیز از روزهای سیاهی که بر مردم ایران گذشت، روزهایی که عده‌ای با جان و سلامت مردم بازی کردند، پز دادند و مدال افتخار به هم تعارف کردند، روزهایی که به بهای مخاطره افکندن سلامتی میلیون‌ها نفر از مردم کشور، به هم تبریک گفتند که «پشت دشمن را شکستند» حال آنکه شیشه سلامتی همسایه و خانه خود را شکسته بودند.
منبع: پایگاه خبری نفتون