چاپ

پیام خوزستان- در این مطلب آمده است: همان گونه که در نظرنگرفتن پیامدهای زیست محیطی طرح های مدیریت منابع آب می تواند چالش ها و مشکلات فراوانی را در این حوزه ایجاد کند، در نظر نگرفتن ابعاد و پیامدهای اجتماعی این طرح ها نیز می تواند خطرات و چالش های جدی اجتماعی، سیاسی و اقتصادی ایجاد کند.
یکی از سؤال های اصلی و مغفول در عرصه سیاستگذاری کلان آب در کشور همین مقوله پیامدهای اجتماعی طرح های کلان انتقال آب است.
اینکه طرح های کلان انتقال آب در کنار مزایایی که برای آنها شمرده می شود، آیا می توانند بحران و چالش های اجتماعی پس از خود را که به ویژه در کلانشهرهای مبدا ایجاد یا تشدید می کنند، پاسخ دهند یا خیر را تنها گذشت زمان مشخص می کند.
بر اساس آمار منتشر شده در 50 سال گذشته، نزدیک به 34 هزار روستا و آبادی در کشور تخلیه شده اند؛ علاوه بر این نزدیک به 25 هزار روستا نیز در شرف نابودی هستند.
از بین عوامل مختلف برای تخلیه و مهاجرت از روستا و شهرهای کوچک به شهرهای بزرگ و کلانشهرها، دسترسی نداشتن به منابع آب، یکی از عوامل اصلی مهاجرت به حاشیه شهرها بوده است.
مقصد اصلی بسیاری از این مهاجرت ها، مناطق و حاشیه کلان شهرهایی است که کمتر با مشکل کمبود آب دست و پنجه نرم می کنند.
در خوزستان با اجرای طرح هایی همچون طرح 550 هزار هکتاری کشاورزی برای ایستایی جمعیت در روستاها و یا بازگشت مردم به روستاها تلاش شده است.
اکنون انتقال آب بین حوضه‌ای از موضوع های پر تنشی است که اگر در انتقال آب بین حوضه‌ای مدیریت درست انجام شود اشکالی ندارد بلکه اشکال این است که تنها به دنبال انتقال آب باشیم و ندانیم انتقال آب ممکن است چه مشکلی را برای مبدا انتقال آب ایجاد کند.
نباید آب کارون با نام شرب به مصرف صنعت استان‏های دیگر برسد و زیرساخت‏های ما در خوزستان دچار سستی شود.
نباید استانی را به سمت حاشیه نشینی و مشکلات فرهنگی و بیکاری ببریم تا استانی دیگر آباد تر شود کشاورزیش رونق بیشتر بگیرد و کشاورزان استانی دیگر به دلیل خشکسالی و تامین نشدن حق آبه رو به مهاجرت به حاشیه شهرها بیاورند و دست از کشاورزی کشیده، روستاها خالی از سکنه شده و رو به حاشیه نشینی بیاورند، و این امر باعث ایجاد یک چرخه از مشکلات و معضلات فرهنگی، اقتصادی و امنیتی می باشد.
منشا گرد و غبار داخلی خوزستان وابسته به رودهای داخلی خوزستان مانند رود کارون و جراحی (مارون) و زهره (خیر آباد) است و منشا گرد و غبار مشترک با عراق (هورالعظیم) و منشا بیشترین گرد و غبارهای خارجی وابسته به رودخانه‌های کرخه، دجله و فرات در عراق است.
در طول 40 سال گذشته به‌ طور میانگین دمای خوزستان 2 درجه افزایش یافته است‌؛ این به علاوه کم شدن فضای سبز خوزستان به دلیل کمبود منابع آب و متاثر از طرح‌های انتقال آب است‌.
تخریب‌های محیط زیست آب و خاک در مسیر رودهایی مانند کارون، کرخه، دجله و فرات باعث تغییر رفتار این رودها و افزایش گرد و غبار شده است.
کانون داخلی گرد و غبار در خوزستان که تحت تاثیر آبگیرها و علفزارهای وابسته به کارون است 350هزار هکتار فوق بحرانی و 500 هزار هکتار بحرانی دارد و کل مساحت آن بیش از یک میلیون هکتار است که در حال افزایش است؛ به دلیل کاهش آب و رطوبت خاک،مهار گرد و غبار داخلی خوزستان با آب طبیعی رودخانه کارون و رودهای داخلی خوزستان مانند زهره و … امکان‌پذیر است.
بیشترین نیروگاه‏های تولید برق در خوزستان استقرار دارند که اجرای طرح انتقال آب ضررهایی را به تولید برق می‏زند و موجب کاهش سود تولید برق شده است.
سالانه به‌ دلیل طرح‌های انتقال آب در زمینه سود تولید انرژی برقابی، رقم زیادی را از دست می‏دهیم و در مجموع این طرح‌ها هم به تولید برق و هم به سوددهی این صنعت آسیب می‏زند؛ در کل اجرای هر مترمکعب انتقال آب، هزینه ‏های زیادی را به کشور تحمیل می‌کند.
اکنون کیفیت آب کارون بسیار تغییر یافته و میزان شوری آب افزایش بسیاری داشته است که این مساله عملکرد حوزه کشاورزی را دچار افت شدید می‏کند و با طرح‌های جدید انتقال آب باید منتظر افت بیشتر کیفیت آب کارون باشیم.
پدیده گرد و غبار آثار سو در سلامت افراد مانند مرگ‌‌ و میر، بیماری‌هایی نظیر برونشیت مزمن، آسم و عفونت‌ های تنفسی خفیف در کودکان را به همراه دارد؛ در پنج سال گذشته حدود 200 هزار نفر از خوزستان مهاجرت کرده اند.
در یکی، دو سال اخیر، در میان عامه مردم شهرهای کلان و به‌ ویژه فضای رسانه‌ ای، موضوع گرد و غبار به شکلی جدی به‌ عنوان عامل مهاجرت چند استان و به‌ ویژه خوزستان مطرح می‌شود.
شرایطی که در نگاه اولیه احتمال اثرگذاری مستقیم روی زندگی مردم فضاهای شهری و روستایی این استان‌ها را تایید می‌کند.
شاید نسل ما آخرین نسلی باشد که بتواند محیط‌ زیست خوزستان و کارون را نجات دهد و هرچند که خیلی دیر شده است اما باید جلوی انتقال آب کارون را گرفت.
آیا وجود گرد و غبارهای داخلی خوزستان، بیماری‌های تنفسی، بیماری‌های آمیبی وابسته به آب آلوده، نابودی کشاورزی و معیشت و حتی آب شرب زنگ خطر نیست و آیا مسئولان در توجیه انتقال آب‌های کارون همچنان می‌گویند کارون آب مازاد دارد؟