پیام خوزستان - اهوازـ در هفته اخیر سایت دفع زباله صفیره کلانشهر اهواز سه بار دستخوش حریق عمدی شد تا دود آن به چشم مردم برود و نفس‌ها بند آمده تا از آن به عنوان «بلای جان مردم» در ایام شیوع کرونا نام ببرند.

خبرگزاری مهر - گروه استان‌ها، کوثر کریمی: اینجا اهواز است و هر دم از این باغش، بری می‌رسد. روزی نیست که داستان هوا با نوعی از آلودگی همراه نباشد؛ از فاضلاب و سوزاندن نیشکرها تا آلودگی آب شرب و فلرهای نفتی که ثمره‌ای به غیر از بیماری برای مردم به ارمغان نیاورد.
در این میان اما آنچه چند سال اخیر مزید بر دیگر موارد شد ماجرای آتش گرفتن زباله‌های سایت دفع زباله صفیره در این شهرستان است. در چند روز اخیر شهروندان اهوازی صبح‌ها که از خانه بیرون می‌زنند، با آسمان گرفته از دود و بوی گندی در هوا مواجه می‌شوند که خبر از سوزانده شدن زباله‌های صفیره دارد و در این روزهای کرونا که ریه بسیاری از همشهری‌ها با این ویروس دست و پنجه نرم می‌کند، این دود آلوده عرصه تنفس و زندگی را بر مردم تنگ کرده است.
سایتی که در حاشیه شهر اهواز و نزدیک برومی قرار دارد، در کنار چند روستا با ساکنانی که استفاده از هوای پاک حق مسلم آنهاست.
بارها قول دفع صنعتی و نیمه‌صنعتی زباله‌ها از جانب شهرداری داده شد ولی انتظار این اقدام به دلایلی نامعلوم هنوز به سر نیامد و سال‌هاست که دود این سوزاندن عمدی یا غیرعمدی زباله‌ها به چشم و حلق اهوازی‌ها و روستانشینان حاشیه شهر می‌رود.
بیماری مزمن ریه
رئیس مرکز بهداشت شرق اهواز در گفت‌وگو با خبرنگار مهر اظهار می‌کند: بیماری‌های ریه به دو نوع «بیماری‌های حاد» در کسانی که ریه سالمی داشته‌اند مثل برونشیت و ذات‌الریه و همچنین «بیماری‌های مزمن» مثل آسم و بیماری‌های شغلی (معدن، تماس با دود یا گرد و خاک) تقسیم‌بندی می‌شوند.

احمد مشکورنیا ادامه می‌دهد: من دسته سومی نیز به آنها اضافه می‌کنم، کسانی هستند که به هر دلیلی دچار بیماری مزمن ریوی هستند و ریه آنها بسیار بیشتر از افراد سالم مستعد ابتلاء به بیماری حاد است که در صورت ابتلاء به بیماری حاد بهبودی با تأخیر انجام و احتمال بروز عوارض خطرناک و حتی مرگ در آنها بسیار بیشتر از جمعیت عادی است.
این پزشک متخصص داخلی که مسائل ریوی و جسمانی ناشی از دود نیز جز حیطه تخصصی کاری او محسوب می‌شود، بیان می‌کند: یکی از مواردی که موجب ایجاد آزار ریوی و تنفسی و همچنین منجر به ایجاد بیماری‌های مزمن ریه می‌شود، دود ناشی از آتش‌سوزی به هر دلیل است.
وی اضافه می‌کند: ذرات کربن موجود در دود بعد از ورود به سیستم تنفسی در تمام طول مجاری تنفسی از بینی تا انتهایی‌ترین قسمت آلوئوهای ریوی (کیسه‌های هوایی ریوی) رسوب می‌کند و دو اتفاق را رقم می‌زند؛ اول فلج شدن مژک‌های موجود در مجاری تنفسی (این مژک‌ها در حالت عادی آلودگی‌هایی را که به مجاری تنفسی و ریه‌ها وارد می‌شوند، گرفتار می‌کنند و از بدن بیرون می‌رانند) که باعث انباشته شدن آلودگی در ریه‌ها می‌شود.
آثار دودزدگی 25 سال می‌ماند
رئیس مرکز بهداشت شرق اهواز عنوان می‌کند: اتفاق بعدی هم سخت شدن دیواره آلوئوهای ریوی و فلج کردن سلول‌های دفاعی بدن است که در حالت عادی در آلوئوها وجود دارند و مسئول نابود کردن میکروب‌ها، ویروس‌ها و آلودگی‌های راه یافته به ریه هستند.
مشکورنیا تشریح می‌کند: استنشاق دود در همان موقع آتش‌سوزی درجاتی از تنگی نفس را به دنبال دارد که با از بین رفتن دود این مشکل برطرف می‌شود اما اتفاق اصلی و ناخوشایند چیز دیگری است. ذرات کربن دود که به ریه راه یافته‌اند، هرگز از ریه و سیستم تنفسی خارج نمی‌شوند و کار بیماری‌زایی را در سیستم تنفس ادامه می‌دهند که این کار سال‌ها (بیش از 25 سال) طول می‌کشد لذا امروز با بیمارانی مواجه هستیم که دچار بیماری ناشی از تماس با دود هستند و حداقل 25 سال از تماس آنها با دود می‌گذرد.
وی می‌افزاید: به تازگی با آتش‌سوزی‌های مکرر پسماندهای صفیره روبه‌رو بوده‌ایم که البته اتفاق جدیدی نیست و همواره در تمام فصول سال به مراتب شاهد آن هستیم.
بیماران اسپری به دست
رئیس مرکز بهداشت شرق اهواز یادآور می‌شود: این آلودگی خطرناک که البته به راحتی با اقدام درست و علمی شهردار قابل اصلاح و کنترل است، به غیر از مسائل زیست محیطی اثر بسیار عمیق و ماندگاری بر سلامتی همه انسان‌های حاضر در اجتماع به خصوص کودکان و نوجوانان که ریه آسیب‌پذیر و حساسی دارند، داشته و خواهد داشت.

مشکورنیا انتقاد می‌کند: در صورتی که این رویه کنترل و اصلاح نشود، در آینده‌ای که چندان هم دور نیست شاهد نسلی بیمار و اسپری به دست خواهیم بود که به علت تنگی نفس قادر به انجام ساده‌ترین فعالیت‌های روزمره نخواهند بود و این نسل به جای اینکه تولیدکننده باشد صرفاً مصرف‌کننده، بیمار و نیازمند دارو می‌شوند؛ آن هم داروهایی که بعضاً بسیار گران‌قیمت و کمیاب هستند.
وی در پایان تأکید می‌کند: شایسته است که مسئولان ذی‌ربط نه فردا بلکه همین امروز برای حل این معضل اقدام کنند و در این ماه‌ها و روزها که کرونا شهروندان بی‌پناه اهوازی و خوزستانی را قلع و قمع کرده و می‌کند، فاجعه را از این عمیق‌تر نکنند.
3 آتش‌سوزی عمدی
رئیس سازمان آتش‌نشانی و خدمات ایمنی شهرداری اهواز نیز در گفت‌وگو با خبرنگار مهر اظهار می‌کند: نیروهای آتش‌نشانی اهواز در آخرین روز اطفای حریق برای خنک کردن و روان‌سازی آب روی نقاط دچار حریق شده در سایت دفع زباله صفیره فعالیت کردند.
ابراهیم قنبری ادامه می‌دهد: 45 نفر از نیروها در سه شیفت مداوم اطفای حریق را انجام دادند ولی با توجه به اینکه در نقطه به نقطه سایت به خاطر گرما، فشار کامپک زباله و شیرابه‌هایی که از زباله‌ها خارج می‌شد، کار اطفای حریق کمی سخت شده بود.
وی بیان می‌کند: مأموران آتش‌نشانی با به هم زدن سطح اصلی خاک، نسبت به کنترل حریق و دود حاصل از آن اقدام کردند.
رئیس سازمان آتش‌نشانی و خدمات ایمنی شهرداری اهواز عنوان می‌کند: به دستور شهردار اهواز حدود 12 دستگاه لودر، بولدوزر و کمپرسی در صفیره مستقر بوده و فعالیت داشتند ولی چون وسعت این سایت حدود 120 هکتار است، عملاً کنترل حریق سخت شده بود.
قنبری یادآور می‌شود: بر اساس اعلام مدیرعامل سازمان پسماند شهرداری اهواز این آتش‌سوزی‌ها عمدی بوده است که البته گرمای زیاد هم می‌تواند یکی از عوامل مؤثر در آتش‌سوزی‌های فصل تابستان باشد.

وی با اعلام این خبر که سایت دفع زباله صفیره طی هفته جاری برای سومین بار دچار آتش‌سوزی شده است، می‌گوید: دو نفر از نیروهای آتش‌نشانی دچار دودگرفتگی شده و از ناحیه دست بر اثر سوزن و شیشه‌های در محل دچار مصدومیت شدند.
ورود روزانه بیش از 1000 تُن زباله
از سوی دیگر رئیس سازمان مدیریت پسماند شهرداری اهواز در گفت‌وگو با خبرنگار مهر بیان می‌کند: سایت صفیره با مساحت 115 هکتار به صورت محصور شده است که روزانه یک هزار و 50 تُن زباله از شهر اهواز، شیبان و کارون اینجا تخلیه شده و پس از پردازش آنها را دفن می‌کنیم.
محمدرضا قنواتی ادامه می‌دهد: ساعت 6 بعد از ظهر چند روز قبل از پشت دیوار یک شیء به داخل زباله‌ها پرتاب و متأسفانه دو و نیم هکتار از سایت دچار حریق شد؛ از همان ابتدای کار ماشین‌های آتش‌نشانی در صحنه حاضر شده و ماشین‌آلات شهرداری هم به کمک آمدند.
وی عنوان می‌کند: بعد از اطفای اولیه حریق نیز با روکش خاک زدن کار از بین بردن دود انجام شد ولی وسعت کار گسترده بوده و کمی زمان‌بر بود چرا که زباله‌ها دپو شده و شیرابه زیاد داشت.
رئیس سازمان مدیریت پسماند شهرداری اهواز با اشاره به اینکه شرکت نفت برای اعزام ماشین‌آلاتی همچون بولدوزر، بیل و کمپرسی همکاری داشت، می‌افزاید: در تمام دنیا زباله باید دفن حداقلی داشته باشد ولی در شهر اهواز عملاً فقط یک درصد پردازش و مابقی را دفن می‌کنیم.
قنواتی یادآور می‌شود: باید تمام دفن حداقلی داشته باشیم که دیگر چنین اتفاقاتی رخ ندهد، 30 درصد زباله خشک و 70 درصد آن «تر و مرطوب» است که قسمت «تر» را باید به کود کمپوست تبدیل کنیم تا دیگر دفن نداشته باشیم و مابقی نیز که ارزش حرارتی دارند را باید به هیدروکربن و مشتقات آن تبدیل کنیم ولی همه این اقدام‌ها نیازمند صرف اعتبارات است.
110 میلیارد تومان اعتبار
وی عنوان می‌کند: بر اساس برآوردها برای امسال 110 میلیارد تومان اعتبار باید تزریق شود که دفن زباله 99 درصدی را به 15 درصد برسانیم؛ وقتی زباله‌ای دفن شود، آن وقت اتفاقات ناگوار این شکلی نیز کاهش پیدا می‌کند.

رئیس سازمان مدیریت پسماند شهرداری اهواز می‌گوید: با این شرایط و وضعیت بحران مالی که داریم، برای دفن بهداشتی‌تر زباله‌ها یک مناقصه برگزار و پیمانکار هم تجهیز کارگاه را انجام داده است تا بتوانیم عملیات اجرایی سلول سوم را شروع کنیم.
قنواتی ادامه می‌دهد: در این سلول به خاطر سطح بالای آب‌های زیرزمینی اهواز به روش فکوئوکا دفن زباله را انجام می‌دهیم؛ روی سلول سدی احداث و لوله‌گذاری می‌شود تا شیرابه برود و برای خروجی گاز متان هم لوله‌های عمودی کار می‌شود که گاز متان خارج شود و دیگر شاهد این آتش‌سوزی‌ها نباشیم.
وی در پایان اظهار می‌کند: برای اینکه بتوانیم بخشی از میزان دفن را کاهش دهیم، کار این سلول را شروع می‌کنیم که ظرف 9 ماه آینده در صورت تأمین اعتبار افتتاح شود و سال آینده دیگر از این دست اتفاقات را شاهد نباشیم.
به گزارش خبرنگار مهر ، محرومیت‌ها در اهواز تمامی ندارد و گویی این کلان‌شهر از پیشرفت تکنولوژی سهمی ندارد؛ کلان‌شهری که هنوز مبحث جمع‌آوری زباله در آن شکل سنتی خود را دارد و نه از طرح تفکیک زباله و نه از ماشین‌های مکانیزه جمع‌آوری زباله بدون دخالت دست خبری نیست.
تایم جمع‌آوری زباله هم که از قانون ساعت 9 شب پیروی نمی‌کند و زباله‌ها تا ساعت‌ها در خیابان در میان گربه‌ها و زباله گردها دست به دست می‌شوند تا زمانی که پس از جمع‌آوری و تخلیه در سایت صفیره طعمه حریق شوند و با دود آزاردهنده خود به گونه‌ای دیگر عرصه را بر شهروندان تنگ کنند.
و جالب‌تر پاسخ توجیه گونه به اعتراض سوزاندن زباله‌هاست که عمدی اعلام می‌شود؛ آیا این پاسخ قانع‌کننده است؟ آیا اگر در نقطه‌ای از شهر چاه نفت یافت شود، بلافاصله با انواع و اقسام نگهبان‌ها و حراست‌ها از آن حفاظت نمی‌شود؟ پس چرا چنین سایتی که با جان و سلامت مردم در ارتباط است به واسطه نگهبانی کنترل نمی‌شود که به قول مسئولان آنجا آتش‌سوزی راه نیندازند؟ البته اگر مسئولیت اصلی و کوتاهی شهرداری را در اقدام به دفع صنعتی یا غیر صنعتی و اصولی زباله‌ها نادیده بگیریم.