بزرگنمايي:

پیام خوزستان - اهواز - روابط عمومی سازمان امور عشایر ایران، درباره خبری با عنوان "فرسایش 800 تنی خاک نتیجه دام‌گردانی عشایر" که 28 آذر 98 به نقل از رییس سازمان حفاظت محیط زیست منتشر شده بود توضیحی را به این خبرگزاری ارسال کرد.

عیسی کلانتری رییس سازمان حفاظت محیط زیست در همایش مدیران استان‌های تالابی و دریایی کشور در اهواز، گفته بود: خسارت دام‌گردانی عشایر بیش از 20 برابر سود تولید گوشت آنها است و دام‌گردانی عشایر باعث فرسایش بیش از 800 میلیون تن از خاک کشور شده است.
در توضیح روابط عمومی سازمان امور عشایر ایران به اظهارات کلانتری که رونوشت آن در اختیار خبرنگار ایرنا قرار گرفت آمده است: عشایر کشور با 213 هزار خانوار دارای 22 میلیون راس دام سبک هستند که در حدود 35 میلیون هکتار از مراتع کشور (40 درصد) در فصل مناسب رویشگاه در قشلاق و ییلاق و میانبند از مراتع کشور بهره‌برداری می‌کنند. بقیه مراتع به مساحت حدود 50 میلیون هکتار (60 درصد) در اختیار دامداران غیرعشایری است که دوسوم دام سبک کشور را شامل می‌شود که برخلاف عشایر در تمام طول سال از مراتع استفاده می‌کنند.
در این مطلب افزوده شده است: از 916 هزار خانوار بهره‌بردار مراتع کشور و عرصه‌های منابع طبیعی 213 هزار خانوارعشایری و 702 هزار خانوار غیرعشایری هستند که متوسط مراتع به ازای هر نفر خانوار غیرعشایری حدود 70 هکتار است که خود به نبود مدیریت صحیح در مراتع و استفاده مداوم در طول سال از مراتع حکایت دارد، حال آنکه متوسط مراتع هر خانوار عشایری 164 هکتار است که بر اساس شرایط رویشگاه در ییلاق و قشلاق از علوفه مرتعی استفاده می‌کنند و تفاوت اساسی این دو جمعیت، بهره‌برداری در مدت زمان استفاده از مراتع است.
در بخش دیگری از توضیح روابط عمومی نوشته شده است: نزدیک به 12 میلیون هکتار از عرصه‌های کشور زیر کشت دیم است که حدود 50 درصد آن دیمزار کم بازده است و بیشتر آنها اصول به‌زراعی را رعایت نمی‌کنند و با شخم و شیار و عملیات خاک‌ورزی در جهت شیب به فرسایش خاک سرعت می‌بخشند که بخشی عمده از فرسایش خاک ناشی از عملیات نادرست به‌زراعی و تغییر کاربری زمین است.
در این مطلب با بیان اینکه کشت و کار در زیراشکوب جنگل‌ها که فاقد اصول به‌زراعی است شرایط را برای فرسایش خاک در این 14 میلیون هکتار عرصه جنگلی فراهم می‌سازد افزوده شده است: با توجه به مطالب فوق آیا فرسایش خاک تنها در یک سوم عرصه مرتعی که در اختیار دامدارای عشایری است اتفاق می‌افتد؟ آیا جمعیت بهره‌بردار 702 هزار خانواری که دو سوم مراتع کشور را در اختیار دارند از این قاعده مستثنی هستند؟
بر اساس نوشته روابط عمومی سازمان امور عشایر، آیا 12 میلیون هکتار دیمزار که حدود 50 درصد آن کم بازده است و در آنها اصول به‌زراعی رعایت نمی‌شود و یا شخم موازی جهت شیب که بخشی از آن تپه‌ها و دامنه ها هستند منبع مناسبی برای فرسایش خاک نیست؟ "بسیاری از این اراضی جزو مراتع میانبند عشایر بوده است که به دلیل تصرف و کشت دیم به طور عمد عرصه را برای کوچ عشایر و استفاده از پوشش گیاهی مرتعی تنگ کرده و منجر به کوچ زودهنگام و هرج و مرج در مدیریت مرتع شده است."
"هم اکنون سازمان متولی عشایر کشور با ارایه برنامه زنجیره تولید گوشت قرمز و با استفاده از تسهیلات بانکی درصدد پرواربندی دام‌های تولیدی عشایر به میزان 9 میلیون راس در خارج از مراتع است که در 2 سال گذشته 2 میلیون آن محقق شده است و هدف از این کار خروج دام‌های تولیدی از عرصه‌های مرتعی است که باعث احیا و اصلاح و مدیریت بهتر مراتع می‌شود."
این مطلب می افزاید: نسبت دادن 800 میلیون تنی فرسایش خاک به دام عشایر کاملا اشتباه و غیرمنطقی است. بر اساس فرسایش اعلامی 16 تن در هکتار در سال در 125 میلیون هکتار اراضی کشور که معادل 2میلیارد تن است و اعلام اینکه 40 درصد آن مربوط به دام‌گردانی عشایر است، عاری از حقیقت است چرا که اول اینکه دامداران عشایری تنها در 35میلیون هکتار از عرصه‌های مرتعی به دامداری مشغول هستند و بقیه عرصه به لحاظ بهره‌برداری و مدیریت در اختیار عشایر نیست، دوم اینکه این 40 درصد مبنا و ماخذ علمی ندارد ضمن اینکه فرسایش 16 تن خاک در هکتار در سال نیز مورد تردید است.
"با عنایت به مطلب ارایه شده، معرفی عشایر و دامداران عشایری به عنوان عامل اصلی فرسایش خاک به دور از انصاف و منطق است. عشایر از گذشته دور تاکنون نقش مهمی در حفاظت از منابع طبیعی و جنگل‌ها و مراتع داشته است و در آینده نیز خواهند داشت و دلایل را باید در تصرفات زمین‌های مرتعی عشایر در مسیر کوچ و تغییر کاربری‌های غیراصولی زمین‌ها، دیمزارهای موجود و دیمزارهای کم بازده، قطع درختارن جنگلی، بوته کنی و تخریب پوشش گیاهی نیز جستجو کرد و انگشت اتهام را تنها به این قشر تولیدکننده و زحمت کش نشانه نرفت.
برچسب‌ها
سازمان حفاظت محیط زیست عیسی کلانتری سازمان امور عشایر ایران اداره کل حفاظت محیط زیست خوزستان اتحادیه سراسری دامداران ستاد توسعه فناوری آب خشکسالی فرسایش و محیط‌زیست