بزرگنمايي:

استان خوزستان بيشترين ميزان عقرب‌زدگي در كشور را دارد و مواردي مانند شرايط اقليمي استان، وجود حاشيه‌نشيني در اطراف شهرها، زندگي روستايي و گسترش بي‌رويه شهرها مهمترين دليل بالا بودن آمار عقرب‌زدگي در اين استان است.

عقربهايي كه در ساعات ابتدايي شب نيش مي‌زنند، كيسه سم آنها بسيار پر است و معمولا مقدار سم بيشتري را وارد بدن فرد مي‌كنند، اواخر شب ميزان سم عقرب‌ها نيز كاهش مي‌يابد. اثرات عقرب‌گزيدگي در كودكان و افراد مسن بيشتر ظاهر مي شود.

خوزستان با توجه به شرايط آب و هوايي متنوع، پوشش گياهي و نوع بافت خاك (رسوبي ريزبافت) از جمله مناطق مستعد براي زيست جانوران سمي به ويژه عقرب ها به شمار رفته و همواره به عنوان يك منطقه عقرب خيز مورد توجه بوده است.

موسسه رازي جنوب غرب كشور شعبه اهواز كه دومين توليد كننده آنتي سرم عقرب زدگي خاورميانه است نيز بر همين اساس در خوزستان فعاليت هاي مناسبي دارد.

موسسه تحقيقات واكسن و سرم سازي رازي زير مجموعه اي از سازمان تحقيقات، آموزش و ترويج كشاورزي وزارت جهاد كشاورزي است كه در در 16 دي ماه سال 1303 و با تصويب مجلس شوراي ملي وقت تحت عنوان «مؤسسه دفع آفات حيواني و سرم سازي»‌ تأسيس گرديد.

اين موسسه از سوي دفتر مبارزه با بيماري هاي واگير دار دامي ( OLE ) به عنوان آزمايشگاه مرجع براي تشخيص بيماري هاي آبله گوسفند و بز معرفي شده است.

برخي از حيطه هاي عملكرد اين موسسه در زمينه هاي توليد فرآورده هاي بيولوژيك مصرف انسان، دام، طيور و آبزيان، توليد آنتي ژن ها و كيت هاي تشخيصي، تحقيق در زمينه بيماري هاي دام، طيور، زنبور عسل و بيماري هاي مشترك و تشخيص مرجع براي بيماري هاي عفوني دام، طيور، زنبور عسل و بيماري هاي مشترك است.

موسسه تحقيقات واكسن و سرم سازي رازي شعبه جنوب غرب كشور اهواز در سال 1338 تاسيس شد. اين مؤسسه در زمينه توليد واكسن آنتروتوكسمي، توليد واكسن قانقاريا، تهيه و فرآوري پنج نوع سم عقرب، همكاري با اداره كل دامپزشكي استان براي انجام پرو‍ژه هاي مشترك پيرامون بيماري هاي دام، طيور و آبزيان و سازماندهي،‌ پشتيباني، طراحي و اجراي طرح ها و پروژه هاي تحقيقاتي دامپزشكي و بيماري هاي مشترك انسان و دام و فرآورده هاي بيولوژيك فعاليت مي كنند.

امير محمد كرد زنگنه مسئول شعبه موسسه سرم سازي رازي جنوب غرب كشور در اهواز در اين خصوص گفت: اين موسسه در سال 1338 به منظور مقابله با طاعون اسبي تاسيس شد. اين موسسه زير مجموعه موسسه رازي حصارك كرج است. در اين موسسه واكسن آنتروتوكسمي در دامها (گوسفند و بز)، واكسن قانقاريا در (گوسفند و بز) و آنتي سرم عقرب زدگي توليد مي شود.

وي افزود: اين موسسه داراي سه سايت است كه سايت مركزي در اهواز و دو سايت ديگر نيز در حميديه و منطقه آزاد اروند كه بخشي از كارهايش انجام شده، قرار دارند.

طبق پيش بيني هاي انجام شده با توجه به توسعه سايت حميديه مي توانيم محصولات را به كشورهاي همسايه به دليل تشابه اقليمي صادر كنيم.

كرد زنگنه ادامه داد: سايت آنتي سرم ما 10 راس اسب دارد و قرار است 10 راس اسب ديگر نيز به اين سايت اضافه شود. عقرب هاي اين سايت از نژاد بومي هستند و سالانه 100 هزار عقرب صيد مي شود كه از اين تعداد عقرب حدود 20 گرم سم خشك توليد مي شود. تمامي توليدات را به موسسه حصارك تهران هدايت مي كنيم و سالانه 10 ليتر آنتي سرم بالك را نيز به موسسه تحويل مي دهيم.

ايران تنها كشور توليد كننده آنتي سرم عقرب زدگي خاورميانه

مسئول شعبه موسسه سرم سازي رازي جنوب غرب كشور تصريح كرد: 70 هزار واكسن آنتي سرم توسط موسسه رازي در يك سال توليد مي شود كه امسال سهم استان 10 هزار واكسن است. استان خوزستان براي اولين سال به طور رسمي اين آنتي سرم را توليد مي كند البته دو سال گذشته به صورت پايلوت توليد مي شد. ايران تنها كشوري است كه در خاورميانه آنتي سرم عقرب زدگي را توليد مي كند البته يك سايت تحقيقاتي در كشور عربستان در اين زمينه فعاليت مي كند. در ايران توليد آنتي سرم عقرب زدگي در انحصار موسسه رازي است و استان خوزستان تنها شعبه كشور است كه در كنار شعبه حصارك كرج در زمينه توليد اين آنتي سرم فعاليت مي كند.

خوزستان مستعد ترين استان براي صادرات

وي بيان كرد: در اين موسسه يك واحد آنتي تروكسمي فعال داريم كه قرار است توسعه پيدا كند. سايت منطقه آزاد اروند نيز براي شروع فعاليت نياز به كامل شدن پرو‍ژه تاسيس دارد. بخشي از كارهاي توسعه واحد آنتي تروكسمي و تأسيس سايت منطقه اروند انجام شده ولي بقيه كار به دليل عدم اعتبار متوقف شده است. ما براي توسعه توليدات و توانايي صادرات نياز به حمايت دستگاه هاي تصميم گير در بخش عمراني داريم. با عنايت به اينكه محصولات ما بهترين كيفيت را دارد اگر اين اعتبارات تخصيص داده شود تا پايان بهمن ماه امسال حداقل افتتاحيه واحد آنتي تروكسمي حميديه را خواهيم داشت.

كرد زنگنه عنوان كرد: محصولات موسسه رازي يك برند شناخته شده در دنيا است. در استان خوزستان به دليل وجود راه هاي خاكي مرزي و به اين دليل كه منطقه آزاد اروند با راه آبي خود به راحتي با ساير كشور ها ارتباط برقرار مي كند شرايط براي تحقق صادرات رازي وجود دارد. اين هدف (صادرات محصولات) تنها در صورت فراهم شدن زير ساخت ها محقق مي شود. در موسسه رازي جنوب غرب كشور دانش فني لازم و انگيزه توليد با كيفيت عالي و قابل رقابت وجود دارد ولي مسئولان بايد در تخصيص اعتبارات همكاري كنند. به اين دليل كه اعتبارات طرح توسعه مؤسسه رازي جنوب غرب كشور مصوبه دولت است نيازمند نگاه ويژه و تخصيص اعتبار در بودجه سالجاري داريم.

مسئول شعبه موسسه سرم سازي رازي جنوب غرب كشور اذعان كرد:‌ مهمترين اولويت كاري ما فراهم شدن اعتبارات است كه اگر تحقق پيدا كند به بازارهاي بين المللي دسترسي پيدا مي كنيم و ميزان توليدات را متناسب با نياز كشور به سرعت افزايش مي دهيم. مصوبه هيئت دولت براي ما دو ميليارد تومان است كه براي فضاسازي حميديه 400 ميليون تومان پيش بيني شده است.

توليد واكسن چهار گانه آنتروتوكسمي در اهواز

عبدالرحمان فولادگر معاون موسسه رازي جنوب غرب كشور در اهواز نيز در اين خصوص گفت: اين موسسه از سال 1379 توليد واكسن چهار گانه آنتروتوكسمي كه يكي از بيماري هاي مهم استان است را شروع كرد. در سال اول با حدود 70 هزار دوز كار را شروع كرده و در حال حاضر 14 ميليون دوز از 100 ميليون دوز مورد نياز كشور را توليد مي كنيم. استان خوزستان به دليل موقعيت استراتژيك در زمينه عشاير، مهمان هفت استان ديگر است و يكي از بيماري هايي كه در اثر كوچ و نقل و انتقال دام ها اتفاق مي افتد آنتروتوكسمي يا در اصطلاح عاميانه قلوه نرمي است. اين بيماري بسيار كشنده و بدون علائم قبلي است كه دام ها را از بين مي برد و به طور غير مستقيم بر سلامت و بهداشت غذايي تاثير منفي مي گذارد. آنتروتوكسمي علاوه بر وارد كردن تلفات زياد به صنعت پرورش دام باعث كمبود پروتئين هاي دامي نيز مي شود كه بهترين راه حل مقابله با آن پيشگيري است.

وي ادامه داد: واكسن چهار گانه آنتروتوكسمي را به عنوان محصول منحصر به فرد و يگانه در خاورميانه توليد مي كنيم كه به طور كامل اين بيماري را كنترل كرد و از ضرر رساندن به دامداران و صنعت دامداري كشور جلوگيري مي كند. در حال حاضر با عنايت به نياز شديد كشور تمام توليد ما به مصرف داخلي مي رسد. قانقاريا (بيماري عفوني كبد) هم بيماري بسيار كشنده اي است كه تلفات فراواني را به دامپروري وارد مي كند و از نظر بهداشت تغذيه جامعه مورد توجه است كه واكسن اين بيماري نيز در موسسه ما توليد مي شود. نياز كشور به واكسن قانقاريا 35 ميليون دوز است كه موسسسه جنوب غرب كشور در اهواز تعداد سه ميليون و 400 هزار دوز از اين نياز را توليد مي كند.

كيفيت بسيار بالاي آنتي سرم عقرب زدگي خوزستان

معاون موسسه رازي جنوب غرب كشور در اهواز گفت: آنتي سرم عقرب زدگي كه در خوزستان توليد مي شود از كيفيت بسيار بالايي برخوردار است. آنتي سرم برخي كشورها 10 يورو قيمت گذاري شده و اين درحالي است كه آنتي سرم توليد ايران 200 يورو قيمت گذاري شد. موسسه رازي حصارك با شش شعبه خود سالانه سه و نيم ميليارد دوز واكسن توليد مي كند و ارزش اين واكسن ها با يارانه دولتي بيش از 300 ميليون دلار است كه اگر بخواهند اين محصولات را از خارج از كشور وارد كنند بايد تا پنج برابر اين مبلغ هزينه كنند.

احمد تقوي مقدم مسئول آزمايشگاه تحقيقات فرآورده هاي بيولوژيك و توليد آنتي سرم عقرب زدگي مؤسسه رازي جنوب غرب كشور در اهواز نيز گفت: عقرب ها مهرماه بيشتر پيدا مي شوند و فصل خريد عقرب از مهرماه تا اواسط ارديبهشت است. امسال 150 هزار عقرب خريديم و با دستگاه شوك الكتريكي سم آنها را گرفتيم. پس از سم گيري با دستگاه فريز دراير سم را به منظور طولاني كردن تاريخ استفاده از آن خشك مي كنيم. آنتي ژن ها را همراه با اجونت (ياور) به اسب تزريق مي كنيم.

فروش 20 هزار دلار هر گرم سم خشك عقرب در بازار

وي ادامه داد:‌ از اين تعداد عقرب مذكور حدود 25 گرم سم خشك به دست مي آيد كه در بازار جهاني هر گرم از اين سم 20 هزار دلار قيمت دارد. آنتي ژن ها در پنج نوبت و هر هفته يكبار به اسب تزريق مي شود و پس از آخرين تزريق وقتي اسب يك هفته استراحت كرد هر سه روز يك بار در هر نوبت از اسب پنج ليتر خونگيري مي شود. وقتي گلبول ها ته نشين مي شود و بعد از تصفيه به صورت آنتي سرم به بازار عرضه مي شود.

تقوي مقدم يادآور شد: كيسه هاي پنج ليتري خونگيري از برزيل وارد مي شود و اين كيسه ها ضد انعقاد هستند. تا چند ماه آينده خون مستقيم به اتاق استريل وارد مي شود. در عراق و افغانستان آنتي سرم توليدي ايران خريداري مي شود. هر پنج ميلي گرم به يك آنتي سرم تبدلي مي شود. در اين سايت (حميديه) از اسب هاي ماده استفاده مي كنيم و به اين دليل كه اسب هاي نر وحشي هستند و هر كدام به سه نفر نيرو نياز دارند. دليل اينكه براي خونگيري اسب را انتخاب كرديم اين است كه قرابت خوني اين حيوان با انسان نزديك است و خون بيشتري هم دارند.

مسئول آزمايشگاه تحقيقات فرآورده هاي بيولوژيك و توليد آنتي سرم عقرب زدگي مؤسسه رازي جنوب غرب كشور در اهواز عنوان كرد:‌ در دوره آينده در بخش آنتي سرم مار نيز فعاليت خواهيم كرد. از هر سه ميليون نفر يك نفر به سرم اسبي حساسيت دارد و با توجه به اينكه قبل از تزريق تست مي شود اگر حساسيت فرد مشخص شود سرم بز و گوسفندي به آن تزريق مي كنند.

خوزستان رتبه اول تنوع و عقرب زدگي در كشور

بهزاد مسيحي پور مسئول بخش عقرب سايت حميديه مؤسسه رازي جنوب غرب كشور در اهواز نيز  گفت: هر جا انسان باشد عقرب هم هست. اولين كشور جهان از نظر تنوع گونه عقرب برزيل، و سومين كشور نيز ايران است. بين يک هزار و 500 تا دو هزار و 500 گونه عقرب در دنيا شناسايي شده است. مهمترين خانواده عقرب بوتيده است كه بيش از 80 درصد از عقرب هاي جهان جزء اين خانواده اند.

مسيحي پور افزود: خوزستان رتبه اول تنوع و عقرب زدگي را در كشور دارد. سم گيري عقرب ها به وسيله شوك الكتريكي در فصل زمستان انجام مي شود. عرضه اين محصولات توليدي به بازار زير نظر وزارت بهداشت انجام مي شود. 80 درصد آنتي سرم هاي توليدي ما در خوزستان مصرف مي شود. محدوديت فضا و امكانات داريم كه در صورت توسعه آنا ما نيز توليدات خود را ارتقاء مي دهيم.

-----------------------------